Ο σίδηρος είναι ένα απαραίτητο ιχνοστοιχείο για τον οργανισμό μας. Ο ρόλος του σιδήρου είναι πολύ σημαντικός, καθώς συμμετέχει στη μεταφορά του οξυγόνου σε κάθε κύτταρο του οργανισμού, ενώ στην εγκυμοσύνη είναι απαραίτητος και για την ανάπτυξη του εμβρύου.
Για την εκτίμηση των επιπέδων σιδήρου στον οργανισμό, αξιολογούνται πολλοί αιματολογικοί και βιοχημικοί δείκτες, από τους οποίους οι πιο αξιόπιστοι είναι η αιμοσφαιρίνη, ο αιματοκρίτης, τα ερυθρά αιμοσφαίρια, η φερριτίνη ορού και ο υποδοχέας τρανφερίνης του αίματος.
Τα αίτια σιδηροπενικής αναιμίας είναι:
- Χρόνια απώλεια αίματος,
- Αυξημένες ανάγκες,
- Δυσαπορρόφηση σιδήρου,
- Ανεπαρκής πρόσληψη μέσω της τροφής.
Μεγαλύτερο κίνδυνο για εμφάνιση σιδηροπενικής αναιμίας διατρέχουν:
- Τα παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας,
- Οι γυναίκες σε εγκυμοσύνη,
- Οι έφηβοι και ιδιαίτερα τα κορίτσια,
- Οι γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας,
- Τα άτομα τρίτης ηλικίας.
Ο σίδηρος υπάρχει σε 2 μορφές στα τρόφιμα και συγκεκριμένα ως αιμικός και μη-αιμικός. Ο αιμικός σίδηρος προέρχεται από ζωικές τροφές και απορροφάται πιο αποτελεσματικά από τον οργανισμό συγκριτικά με τον μη αιμικό σίδηρο που προέρχεται από φυτικής προέλευσης τρόφιμα.
Πιο συγκεκριμένα, ο αιμικός σίδηρος βρίσκεται στο κόκκινο κρέας, τα πουλερικά, τα ψάρια, τα θαλασσινά, το συκώτι.
Ο μη αιμικός σίδηρος περιέχεται στα όσπρια, τα σκούρα πράσινα λαχανικά (σπανάκι), τους κολοκυθόσπορους, την κινόα, τον λιναρόσπορο.
Η απορρόφηση σιδήρου αυξάνεται όταν συνδυάζεται με πηγές:
- Βιταμίνης C (πορτοκάλι, λεμόνι, ακτινίδιο, ντομάτα, πιπεριές),
- Αιμικού σιδήρου (κρέας, πουλερικά, ψάρι),
- Βιταμίνης Α (καρότα, γλυκοπατάτες, συκώτι, λιπαρά ψάρια).
Η απορρόφηση του σιδήρου μειώνεται όταν συνδυάζεται με τροφές που περιέχουν:
- Ασβέστιο (γάλα, γιαούρτι, τυρί),
- Πολυφαινόλες (καφές, τσάι, σοκολάτα, κόκκινο κρασί),
- Οξαλικό οξύ (σπανάκι, κακάο),
- Σόγια,
- Φωσβιτίνη (κρόκοι αυγών),
- EDTA (πρόσθετο τροφίμων).